Samen werken aan weerbare ketens voor mondiale voedselzekerheid

Oliën- en vettenindustrie levert inhoudelijke verdieping 

Vooruitlopend op de conferentie organiseerde MVO – de ketenorganisatie voor oliën en vetten – in afstemming met IDH op 25 juni een scenario-workshop gericht op de oliën- en vettenketen. De sessie, gefaciliteerd door Erasmus Commodity and Trade Centre, bracht vertegenwoordigers van onder andere Cargill, Cefetra, SD Guthrie, Bunge, Cargill, NOFOTA, Wageningen University & Research en Erasmus Universiteit en ACCEZ samen om via scenario-denken de mogelijke toekomst van de sector te verkennen. 

Om beter voorbereid te zijn op mogelijke risico’s op verstoring van de voedsel- en grondstoffenketens, verkenden deelnemers tijdens de workshop verschillende toekomstscenario’s voor de oliën- en vettenketen. Niet om de toekomst te voorspellen, maar om inzicht te krijgen in wat er kán gebeuren – en wat dat zou betekenen voor leveringszekerheid. Daarbij dachten ze na over vragen als: gaan we straks meer lokaal of wereldwijd handelen? En hoeveel aandacht is er nog voor klimaatverandering? Zo ontstonden zes denkbare toekomsten – van internationale samenwerking en duurzame handel (‘Food For All’) tot een situatie waarin landen zich terugtrekken en nauwelijks klimaatmaatregelen nemen (‘Dead Canary in the Coal Mine’). Deze scenario’s helpen de keten om strategische keuzes te maken en beter voorbereid te zijn op verstoringen. 

Brede samenwerking 

Tijdens de conferentie 'Nederland in de wereld: Veerkracht voor duurzame agrohandel', georganiseerd door IDH en VNO-NCW in samenwerking met de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur werd het publiek-private ‘Actieplan voor duurzame en veerkrachtige agrofoodhandel’ gepresenteerd. Meer dan 120 deelnemers uit bedrijfsleven, overheid, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen onderschreven de urgentie van het thema én de noodzaak tot samenwerking. 

Een belangrijk resultaat van het voortraject is de publicatie van dertien sectorspecifieke analyses over handel en leveringszekerheid, aangevuld met twee overkoepelende rapporten. Deze vormen de inhoudelijke basis voor een breed gedragen risicoanalyse die op termijn zal worden gedeeld met de Nederlandse overheid. 

Voorbereid en verbonden 

MVO ondersteunt het ‘Actieplan wereldvoedselzekerheid’ vanaf het begin en leverde op verzoek van IDH een sectorspecifieke analyse van handelsstromen en leveringsrisico’s binnen de sector. Het actieplan dient als basis voor een gezamenlijke risicoanalyse richting de overheid.  

De wereldwijde markt voor plantaardige oliën en vetten is omvangrijk en strategisch van belang. Geschat wordt dat oliehoudende gewassen circa 37% van het wereldwijde landbouwoppervlak beslaan. De productie is geografisch geconcentreerd, wat specifieke kwetsbaarheden met zich meebrengt. Tegelijkertijd biedt de vervangbaarheid van bepaalde producten een zekere mate van flexibiliteit binnen de keten. 

Nederland vervult Volgens cijfers van de Europese Commissie is de EU voor 84% afhankelijk van de import van sojabonen en zelfs voor 97% van de import van sojaschroot. Voor plantaardige oliën ligt het zelfvoorzieningspercentage op slechts 68%. Dat maakt het des te belangrijker om tijdig inzicht te hebben in externe risico’s – en om strategisch te kunnen handelen. 

De oliën- en vettenketen werkt al langer aan leveringszekerheid. De scenario-workshop van juni vormt een concrete uitwerking van die inzet. De uitkomsten worden nu meegenomen in het bredere traject van IDH en VNO-NCW, waarin alle sectoranalyses worden samengebracht tot één gecoördineerde risicoanalyse. 

Op weg naar een gezamenlijke strategie 

De komende periode zullen sectororganisaties, kennisinstellingen en overheden samenwerken aan de verdere ontwikkeling van de risicoanalyse. Het doel is om richting de Nederlandse overheid een breed gedragen document aan te bieden met: 

• Inzicht in risico’s en kwetsbaarheden in de voedsel- en grondstoffenketens. 
• Strategische handelingsperspectieven om leveringszekerheid te versterken. 
• Aanknopingspunten voor gerichte investeringen en beleidsinterventies, zowel in herkomstlanden als in Nederland. 

MVO blijft in dit proces nauw betrokken, in afstemming met IDH en de andere brancheorganisaties. In het najaar van 2025 worden aanvullende scenario-workshops georganiseerd voor andere sectoren, waarbij de oliëne- en vettensector als één van de eerste al een inhoudelijke bijdrage heeft geleverd.