Vetten en cholesterol
Het lichaam maakt zelf cholesterol, voornamelijk in de lever. Voor een klein gedeelte wordt het rechtstreeks opgenomen uit de voeding. Het bloed vervoert cholesterol door het aan eiwitten te binden. Deze verbindingen heten lipoproteïnen. We kennen Hoge Dichtheid Lipoproteïnen (HDL) en Lage Dichtheid Lipoproteïnen (LDL).
Goed en slecht cholesterol
LDL-cholesterol | HDL-cholesterol |
|---|---|
LDL-cholesterol wordt ook wel slecht cholesterol genoemd. | HDL-cholesterol wordt ook wel goed cholesterol genoemd. |
Het LDL-cholesterol wordt naar verschillende delen van het lichaam vervoerd. Onderweg kan LDL-cholesterol zich gemakkelijk aan de beschadigde wanden van de slagaders hechten en zo een vernauwing veroorzaken. | Het HDL-cholesterol voert het teveel aan LDL-cholesterol af naar de lever. De lever zorgt ervoor dat het cholesterol terug in de darmen komt en vervolgens via de ontlasting wordt uitgescheiden. |
LDL = Lage Dichtheid Lipoproteïnen | HDL = Hoge Dichtheid Lipoproteïnen |
Risicofactor
De cholesterolratio (verhouding totaal/HDL cholesterol) is de belangrijkste voorspeller van het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Voor de behandeling (of het voorkomen) ervan, de interventie dus, hanteert de Gezondheidsraad alleen LDL-cholesterol als risicofactor (tezamen met bloeddruk en lichaamsgewicht), omdat bewezen is dat interventies die leiden tot verlaging van LDL-cholesterol leiden tot een verlaging van het risico op hart- en vaatziekten. Bij interventies die HDL verhogen is dat effect niet aangetoond. Om precies te doorgronden wat HDL-cholesterol doet, is meer onderzoek nodig.
Het belang van voeding
Met gezonde voeding kan het cholesterolgehalte met ongeveer 10% verlaagd worden. Om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen, is het belangrijk om producten met veel verzadigd vet te vervangen door producten met veel onverzadigd vet. Zo verlaagt het vervangen van 10 energieprocent boter door 10 energieprocent zachte margarine het LDL-cholesterol met 0,20 mmol/l.
Wat doe je bij een verhoogd cholesterolgehalte?
- vervang roomboter, harde margarine en harde bak- en braadproducten door zachte margarine, vloeibare bak- en braadproducten en plantaardige oliën
- VVDO: vervang verzadigd door onverzadigd ook zoveel mogelijk in de verdere voeding
- verminder het lichaamsgewicht of houd dit op peil
- overweeg het gebruik van producten waaraan plantensterolen zijn toegevoegd om het cholesterolgehalte verder te verlagen
Een gezonde leefstijl
Het voorkomen of behandelen van hart- en vaatziekten of diabetes vraagt om een gezonde leefstijl. De 5 belangrijkste leefregels zijn:
- niet roken
- voldoende bewegen
- een gezond gewicht
- matig met alcohol
- gezond en gevarieerd eten
