De rol van walnoten in een hart-vriendelijke voeding

Studieopzet

De publicatie betreft een Amerikaanse, dubbelblinde, gerandomiseerde, cross-over studie met gecontroleerd dieet. De 34 deelnemers hadden overgewicht of obesitas (BMI gemiddeld 30 kg/m2), en een (licht) verhoogde bloed-cholesterol en/of bloeddruk. Na een aanloopperiode van 2 weken met een gestandaardiseerd westers dieet, ontvingen ze drie iso-calorische diëten in willekeurige volgorde gedurende 6 weken elk. Het eerste walnoot-dieet (WD) was verrijkt met dagelijks 57 tot 99 gram walnoten, dit leverde 5 tot 8,8 gram alfa-linoleenzuur (ter vergelijking: de aanbevolen hoeveelheid voor alfa-linoleenzuur is ca. 2,5 gram per dag). Het tweede, zogenoemde walnoot-gematchte dieet (WFMD), heeft een gelijkend vetprofiel, al wordt alfa-linoleenzuur geleverd door andere oliën dan in walnoten, zoals lijnzaadolie. Voor het derde dieet (ORAD) werd alfa-linoleenzuur vervangen door het mono-onverzadigde vetzuur oliezuur. Alle drie de testvoedingen hadden een gunstig vetprofiel (zie tabel). Zo was het verzadigd vetgehalte 7 en%, wat aanzienlijk lager is dan gemiddeld in Amerika en ook in Nederland (~12 en%). Ze waren vergelijkbaar wat betreft totaal vet, koolhydraten, eiwitten en verzadigd vet. Doordat in het derde dieet (ORAD) alfa-linoleenzuur is vervangen door oliezuur, is het gehalte aan enkelvoudig onverzadigde vetten iets hoger, en het gehalte aan meervoudig onverzadigde vetten iets lager dan in de andere twee diëten.

Tabel: Studievoedingen, in percentages van de totale calorie-inname (en%)

Voor en na elke zesweekse interventieperiode werd bloed afgenomen, waarin onder andere totaal cholesterol, triglyceriden, LDL- en HDL-cholesterol, en non-HDL-cholesterol werd bepaald. Een gunstige verandering in deze waarden geeft belangrijke gezondheidswinst, met name op het risico op hart- en vaatziekten. In een verdiepende analyse werd getracht een werkingsmechanisme te vinden, en hiervoor werden daarnaast ook de cholesterol-efflux en het eiwit PCAK9 geanalyseerd. Cholesterol-efflux is een maat van HDL functionaliteit, en een hoge PCAK9 waarde wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Resultaten & Discussie

De primaire onderzoeksresultaten verschenen in 2019 in het toonaangevende Journal of the American Heart Association (JAHA). Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet verlaagt het totaal cholesterol, net als LDL-cholesterol en non-HDL cholesterol. De gunstige effecten waren groter na het walnoot-dieet (WD), vergeleken met de controle-voeding met meer enkelvoudig onverzadigde vetten. Deze nieuwe publicatie laat echter geen effecten zien op de cholesterol-efflux en PCAK9, en schijnt daarmee nog geen licht op een mogelijk werkingsmechanisme.

We weten nu nog niet precies op welke manier walnoten de gezondheid bevorderen. Walnoten bevatten meervoudig onverzadigde vetten, waaronder alfa-linoleenzuur, die bekende cholesterolverlagende effecten hebben. Maar ook de voedingsvezels in walnoten of bioactieve stoffen als phytosterolen, tocopherolen en polyfenolen kunnen daaraan bijdragen. Verdere analyse-resultaten van deze onderzoekers laten zien dat het eten van walnoten mogelijk zelfs gunstige effecten heeft op de bacteriepopulatie in de darmen, onder andere de bacteriën die gelinkt zijn aan het risico op hart- en vaatziekten.

Sterke punten van het onderzoek zijn dat het een gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd, cross-over voedingsonderzoek was. De studie is gesponsord door de walnootindustrie in Californië.

Conclusie

De resultaten van deze studie zijn in lijn met het overtuigende bewijs dat het vervangen van verzadigd vet door (meervoudig) onverzadigde vetten bjidraagt aan de bescherming tegen hart- en vaatziekten. Ze ondersteunen de aanbevelingen van de Gezondheidsraad om dagelijks een handje noten te eten, en laten zien dat walnoten kunnen bijdragen aan een gezond en hartvriendelijk voedingspatroon. Het exacte mechanisme is hiermee echter nog niet bekend, aangezien de verdiepende studie geen overtuigende effecten liet zien op cholesterol efflux en het eiwit PCAK9. De interessante bevindingen op het microbioom  in de darmen biedt aanknopingspunten voor verder onderzoek.

De publicatie met primaire onderzoeksresultaten zijn hier te vinden, de resultaten van de verdiepende studies hier en hier.