Het effect van vetten op veroudering: resultaten van een Mendeliaanse randomisatie studie
Veroudering en mogelijke rol van vetten
Versnelde veroudering is niet makkelijk op te sporen in een wetenschappelijk onderzoek, wel is het mogelijk om afgeleide indicatoren te gebruiken. Zo kunnen bijvoorbeeld telomeerlengte, gezichtsveroudering en een gestandaardiseerde kwetsbaarheidsindex - of Frailty Index - een indicatie geven van de biologische leeftijd. De Frailty Index is berekend op het aantal ‘negatieve’ indicatoren, waaronder ziekten, symptomen, laboratoriumafwijkingen, cognitieve stoornissen en beperkingen in de activiteiten van het dagelijks leven. Een telomeer is het uiteinde van een chromosoom, en een verkorte lengte ervan is geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten en verouderingsziekten in het algemeen,inclusief het risico op overlijden. Het effectief beïnvloeden van deze factoren kan bijdragen aan het voorkómen van voortijdige sterfte, het verlengen van de gezonde levensverwachting en het verbeteren van de algehele kwaliteit van leven. Vetzuren, vanwege hun potentiële ontstekingsremmende en antioxiderende effecten, kunnen een rol spelen bij het vertragen van die veroudering. Echter, observationele studies lieten vaak geen causaal verband zien tussen vetzuren en het verouderingsproces, onder andere door verstorende variabelen en omgekeerde causaliteit. Gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (RCT's) kunnen wel causaliteit vaststellen, maar deze studies zijn vaak duur, langdurig en arbeidsintensief. Mendeliaanse randomisatie (MR) is een onderzoeksmethode die in toenemende mate gebruikt wordt om causaliteit vast te stellen. Het maakt gebruik van genetische variatie als variabele om causale verbanden vast te stellen tussen blootstelling en uitkomst. Deze methode vermindert de bias die vaak voorkomt in traditionele epidemiologische onderzoeken.
Wat is Mendeliaans onderzoek? Mendeliaanse randomisatie is een speciale observationele onderzoeksmethode waarbij genetische variatie wordt gebruikt als biomarker voor een risicofactor. Onderzoeksresultaten worden minder verstoord door omgekeerde causaliteit (aanpassing van voeding en leefstijl na bijvoorbeeld een diagnose) en door verstorende variabelen waardoor het mogelijk is om de causale relatie tussen risicofactor en ziekte te bestuderen. Een voorbeeld is het beantwoorden van de vraag of hoge niveaus van het ‘goede’ HDL-cholesterol het risico op hartziekten echt verminderen. Er wordt een genvariant gevonden die op natuurlijke wijze tot hogere HDL-niveaus leidt. Door deze variant te gebruiken als maatstaf voor een hoog HDL-cholesterol, worden mensen vergeleken met en zonder de genvariant om te zien of mensen met de variant een lager risico op hartziekten hebben. Mendeliaanse randomisatie gebruikt in dit geval genetische variaties om het causale effect van een blootstelling (hoog HDL-cholesterol) op een uitkomst (hartziekte) te bestuderen. Voorwaarde voor het uitvoeren van een mendeliaanse randomisatie is dat de genetische varianten die als variabelen worden gebruikt, sterk geassocieerd zijn met de beoogde blootstelling. Ook moeten de genetische varianten onafhankelijk zijn van verstorende factoren die de associatie tussen de blootstelling en de uitkomst zouden kunnen beïnvloeden. Tot slot mogen de genetische varianten de uitkomst uitsluitend beïnvloeden via hun effect op de blootstelling en niet via alternatieve routes. Voordelen zijn dat deze methode betrouwbaarder bewijs leveren voor causaliteit vergeleken met observationeel onderzoek, doordat ze de invloed van verstoringen verminderen. Ook kunnen ze de ethische en praktische beperkingen overwinnen die gepaard gaan met het uitvoeren van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken voor bepaalde blootstellingen. Ten slotte maakt het onderzoek mogelijk naar de langetermijneffecten van blootstelling op de uitkomsten, aangezien genetische varianten vanaf de conceptie aanwezig zijn en gedurende het hele leven constant blijven. |
Studieopzet
Deze recente publicatie onderzoekt de causale relatie tussen vetzuren en het verouderingsproces d.m.v. mendeliaanse randomisatie (MR). De onderzochte vetzuren zijn verzadigde, enkelvoudig onverzadigde, meervoudig onverzadigde, omega 6 en omega 3-vetzuren. Veroudering werd bepaald door middel van telomeerlengte, de Frailty Index en gezichtsveroudering. Deze studie analyseert twee types MR: univariate en multivariate mendeliaanse randomisatie. Bij een univariate MR-analyse wordt de relatie tussen individuele vetzuren en elke indicator van veroudering onderzocht. Bij multivariate MR worden meerdere variabelen, in dit geval vetzuren, tegelijkertijd onderzocht. Hierdoor kan rekening gehouden worden met mogelijke verstorende effecten van andere variabelen door deze als co-variabelen in de analyse op te nemen, wat een meer accuraat inzicht geeft in de complexe relaties tussen meervoudige blootstellingen en een uitkomst. Om de mogelijkheid van omgekeerde causaliteit uit te sluiten (waar gewone observationele studies vaak last van hebben), werd als check een omgekeerde MR-analyse uitgevoerd om de effecten van veroudering op vijf vetzuren te onderzoeken.
Resultaten
Uit de multivariate MR-analyse blijkt dat er een positief verband is tussen enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetzuren en de telomeerlengte (EOV; OR: 1.15, 95% CI = 1.07-1.24 en MOV; OR: 1.17, 95% CI = 1.05-1.30), terwijl er een negatief verband is tussen verzadigd vet en telomeerlengte (OR: 0.80, 95% CI: 0.70-0.91).
Conclusie
Deze studie suggereert dat een voedingspatroon met ruime inname van enkelvoudige en meervoudig onverzadigde vetzuren causaal verband kan houden met vertraagde veroudering, terwijl verzadigd vet het risico op vroegtijdige veroudering lijkt te vergroten. De studie suggereert dat de inname van onverzadigde vetzuren een rol speelt bij het vertragen van de effecten van veroudering, mogelijk door hun potentiële ontstekingsremmende en antioxiderende effecten. Het vertragen van de biologische veroudering kan mogelijk de incidentie van ziekten die gerelateerd zijn aan veroudering verder verminderen.
De volledige studie is HIER te vinden.
