Ook volgens de aangepaste Schijf van Vijf eet Nederland te weinig olie en vetproducten.
Richtlijnen Schijf van Vijf
De Richtlijnen Schijf van Vijf zijn de onderbouwing van de Schijf van Vijf. Ze bestaan uit een praktische vertaling van de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad, aangevuld met specifieke adviezen voor voldoende energie en voedingsstoffen. In de vernieuwde zesde editie wordt ook de milieudruk van de Schijf van Vijf besproken. De onderbouwing van de nieuwe richtlijnen is gepubliceerd in het peer-reviewed tijdschrift Public Health Nutrition en is daarmee getoetst en erkend door (internationale) onderzoekers.
Regelmatige evaluatie
Het Voedingscentrum evalueert continu of haar adviezen nog in lijn zijn met de ‘Richtlijnen Goede Voeding 2015’ van de Gezondheidsraad. De raad geeft op het gebied van oliën en vetten geen kwantitatief advies, maar raadt wel aan om verzadigde vetten te vervangen door meervoudig onverzadigde vetten om het risico op chronische ziekten te verminderen. In 2022 introduceerde de Gezondheidsraad nieuwe energiebehoeften voor specifieke bevolkingsgroepen, inclusief kinderen, volwassenen, zwangeren en ouderen, gebaseerd op verschillende activiteitenniveaus. Zo is vanzelfsprekend de energiebehoefte lager bij mensen met een leefstijl bestaande uit veelal zittend spelen, leren en werken dan bij mensen die dagelijks (zeer) actief zijn door onder andere sport en werk. Het energieverbruik is relevant aangezien één van de basisprincipes van de Schijf van Vijf is dat ongeveer 85% van de totale energiebehoefte geleverd wordt door voedingsmiddelen uit de vijf vakken van de schijf.
Oliën en vetten
Oliën, vetten en margarines vormen één van de vijf vakken van de Schijf van Vijf. Ze zijn belangrijk voor een gezond voedingspatroon; zo leveren ze essentiële vetzuren en vitamines A, D en E. Voorheen werd 65 gram olie en (smeer-)vetten per dag voor mannen en 40 gram per dag voor vrouwen aanbevolen. In de nieuwe richtlijnen wordt dagelijks 15 gram bereidingsvet plus 6 gram halvarine of margarine per snee brood aanbevolen, waarbij elke snee wordt besmeerd. Dit betekent bijvoorbeeld dat voor mannen van 50-69 jaar nu 5-7 sneetjes brood wordt aanbevolen en 50-65 gram oliën en vetten per dag. Bij kinderen vanaf 9 jaar variëren de nieuwe richtlijnen per geslacht (3-5 sneetjes brood en 30-40 gram oliën en vetten voor meisjes, en 3-6 sneetjes brood en 30-45 gram oliën en vetten voor jongens). Voor vrouwen zijn de adviezen onveranderd. Het addendum van de Richtlijnen Schijf van Vijf bevat een overzicht van alle veranderingen in de zesde versie, inclusief een compleet overzicht van de vernieuwde aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen per doelgroep op bladzijde 204 en 205.
Lunch-maaltijden voor schoolkinderen
Naast de al bestaande criteria voor maaltijden zijn er aanvullende criteria voor lunchgerechten voor kinderen tot 8 jaar opgenomen in de nieuwe Richtlijnen Schijf van Vijf. Deze criteria zijn afgeleid van de richtlijnen voor oudere kinderen en volwassenen, maar dan aangepast aan de lagere energiebehoeften van jongere kinderen. Dit betekent dat er voor kinderen tot en met 8 jaar nu een maximum is vastgesteld van 10 gram halvarine, (vloeibare) margarine of olie per lunchgerecht, terwijl dit 15 gram is voor oudere kinderen en volwassenen.
Inname
Zelfs nu de aanbevolen hoeveelheden in bandbreedtes uitgedrukt worden in plaats van in getallen, geldt nog steeds dat we te weinig smeer- en bereidingsvetten binnen krijgen.
De laatste voedselconsumptiepeiling (2019-2021) laat zien dat we gemiddeld slechts 20 gram per dag hiervan eten. Er is hierbij geen verschil tussen laag- , gemiddeld- of hoog opgeleiden.
Vooruitkijken naar 2025: Revisie Richtlijnen Gezonde Voeding
De Gezondheidsraad bekijkt in 2025 of de bestaande richtlijnen uit 2015 gehandhaafd kunnen blijven of moeten worden aangepast op basis van gezondheidseffecten en milieu-impact, en evalueert per subonderwerp of er een wetenschappelijke basis is voor nieuwe richtlijnen. Een aantal keuzes zijn al gemaakt, zo is het de verwachting dat eind 2025 onder andere de nieuwe voedingsnormen voor vetten en vetzuren worden gepubliceerd.
