Geen verband tussen verzadigd vet en hart- en vaatzieken! Toch…?
Spoiler: Het korte antwoord is NEE, er verandert niets aan de stevige wetenschappelijke basis onder het advies om verzadigd vet zoveel mogelijk te vervangen door onverzadigd vet.
Het genoemde artikel betreft een analyse van 32 studies, reviews en meta-analyses, gepubliceerd in het European Journal of Preventive Cardiology. De studies zijn uitgevoerd tussen 2010 en 2021. Het betreft 4 observationele studies, 3 RCT’s en 25 systematische reviews en meta-analyses. De onderzoekers concluderen dat er geen wetenschappelijke basis is om verzadigd vet te zien als oorzaak van hart- en vaatziekten. Voedingsmiddelen die van nature verzadigd vet bevatten, kunnen volgens hen veilig deel uitmaken van een gezond eetpatroon. Het artikel werd in Nederland door onder andere Nieuws voor Diëtisten opgepakt: Geen verband tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten.
Er zijn echter belangrijke kanttekeningen te plaatsen bij deze studie. Zo worden resultaten uit de originele studies niet correct overgenomen, zijn belangrijke studies niet geïncludeerd en voldoen een aantal geïncludeerde studies niet aan de inclusiecriteria. Ook wordt er geen rekening gehouden met de vraag waarmee verzadigd vet wordt vervangen. Worden deze ‘bespaarde’ calorieën bijvoorbeeld met name vervangen door simpele koolhydraten of door vezels en onverzadigde vetten? Andere kanttekeningen bij de review vind je in het artikel van de Physicians Association for Nutrition (PAN Nederland) met een uitgebreide bespreking en een duidelijke uitleg.. Door de diverse methodologische fouten die de onderzoekers maken - allen niet geschoold in de voedingswetenschap - zijn de resultaten misleidend en incorrect.
Wat we wel weten over de gezondheidseffecten van verzadigd vet wordt momenteel grondig bestudeerd door de Gezondheidsraad. Recent openden zij een (inmiddels gesloten) consultatieronde voor een conceptrapport over gezonde voeding voor mensen met hart- en vaatziekten. Het rapport bevat een uitgebreid onderzoek naar de vraag of de huidige algemene Richtlijnen Gezonde Voeding ook passend zijn voor mensen met hart- en vaatziekten, waarvan er in Nederland circa 1,5 miljoen zijn. Al betreft het in dit stadium nog een conceptrapport, de auteurs herbevestigen op basis van het laatste wetenschappelijke onderzoek dat er voldoende bewijs is voor het advies om verzadigd vet zoveel mogelijk te vervangen door onverzadigd vet, ook voor mensen met eerder doorgemaakte hart- en vaatziekten.
Resultaten van nieuw onderzoek die tegen de consensus ingaan, verdienen altijd wat extra aandacht. Is er aanleiding om onze zienswijze aan te passen? Door de belangrijke wetenschappelijke beperkingen geeft dit recente artikel van Valk et al echter geen aanleiding om aan de huidige consensus te tornen. Nationale en internationale autoriteiten adviseren op basis van zorgvuldig uitgevoerd en kwalitatief wetenschappelijk onderzoek nog steeds om verzadigd vet te vervangen door onverzadigd vet, bij voorkeur meervoudig onverzadigd vet.
