Plantaardig, dus gezond?
Plantaardige voeding
Onder andere de Nederlandse voedingsrichtlijnen adviseren een plantaardige voeding ter preventie van chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten. Echter, de categorie ‘plantaardige voeding’ is zeer divers, en bevat naast producten als groenten, fruit, peulvruchten, noten, en oliën ook producten als frisdrank, geraffineerde granen, harde vetten en snoepgoed. Griekse onderzoekers hebben nu de resultaten van een cohortstudie geanalyseerd naar het effect op het risico op hart- en vaatziekten (HVZ) van niet alleen het aandeel plantaardige voeding, maar ook de kwaliteit van die plantaardige voeding.
Prospectieve cohortstudie
De publicatie betreft een een analyse van resultaten van de ATTICA-studie, waarbij mensen sinds 2001/02 gedurende 10 jaar werden gevolgd. Alle deelnemers, mannen en vrouwen, waren ouder dan 18 jaar en vrij van hart- en vaatziekten bij de start. Van 2020 deelnemers waren de complete onderzoeksresultaten beschikbaar voor analyse, waaronder de uitkomst van een gevalideerde voedselfrequentie vragenlijst. Op basis van die vragenlijst werd de voeding gescoord op drie indices, aan de hand van plus- of min-scores voor verschillende voedingsgroepen;
- PDI: Plantbased Dietary Index; scoring op basis van het aandeel plantaardige voedingsmiddelen, ongeacht de gezondheid ervan, ten opzichte van het aandeel dierlijke voeding.
- hPDI: Healthful Plantbased Dietary Index; scoring op basis van het aandeel gezonde plantaardige voedingsmiddelen, zoals fruit, groenten, volkoren granen en plantaardige oliën, ten opzichte van het aandeel ongezonde plantaardige én dierlijke voedingsmiddelen.
- uPDI: Unhealthy Plantbased Dietary Index; scoring op basis van het aandeel ongezonde plantaardige voedingsmiddelen, zoals geraffineerde granen en snoepgoed, ten opzichte van het aandeel gezonde plantaardige én dierlijke voeding.
De plus- en minscoring van de drie indices is samengevat in de volgende tabel;
| Gezonde plantaardige voeding | Ongezonde plantaardige voeding | Dierlijke voeding | |
| PDI- Plantbased Dietary Index | Plus | Plus | Min |
| hPDI - Healthful Plantbased Dietary Index | Plus | Min | Min |
| uPDI - Unhealthy Plantbased Dietary Index | Min | Plus | Min |
Resultaten
Gedurende de studie vonden er 317 cardiovasculaire incidenten plaats bij 15,7% van de deelnemers. Degenen met een PDI score - de maat voor het aandeel plantaardige voeding, ongeacht hoe gezond - in het hoogste (3de) tertiel versus het laagste tertiel PDI score hadden een aanzienlijk 44% lager risico voor hart- en vaatziekten (HR 0,56; 95% CI 0,14, 2,25), maar het betrouwbaarheidsinterval was erg breed, zodat er geen conclusie aan verbonden kan worden. De studie toonde (ook) geen significante associatie tussen een ongezond plantaardig voedingspatroon (uPDI) en HVZ-risico. Voedingspatronen die vallen onder een gezond plantaardig voedingspatroon (hPDI) lieten wel een significante afname van het risico op hart- en vaatziekten zien; van 1e tot 2e en 3e hPDI-tertiel was het percentage HVZ-voorvallen respectievelijk 6,4%, 10,5% en 16,2% (p = 0,003). De deelnemers in het 2e en 3e hPDI-tertiel hadden een 47% (HR 0,53; 95% CI 0,25-1,08) en 68% (HR 0,32; 95% CI 0,16-0,63) lager risico om HVZ te ontwikkelen in vergelijking met degenen in het 1e tertiel.
Conclusies
Deze studie laat geen significant beschermend effect zien van een plantaardig voedingspatroon, wel van een gezond plantaardig voedingspatroon. Een plantaardig voedingspatroon kán dus gezondheidsvoordelen hebben, maar staat niet automatisch synoniem aan een gezond voedingspatroon. Ook binnen de plantaardige voeding kunnen gezonde en ongezonde keuzes gemaakt te worden en is het verstandig aandacht te besteden aan een gezonde plantaardige voeding, rijk aan onder andere groenten, fruit, peulvruchten, noten en oliën.
Zie hier de volledige studie.
