Plantaardige margarine levert belangrijke bijdrage aan de inname van micronutriënten

Wetenschappelijk rapport RIVM

Hoewel het al heel lang een vast gebruik is, is er in het verleden weinig onderzoek gedaan naar het effect van verrijking van smeer- en bereidingsvetten op de inname van vitamine A en D. Een recente RIVM-publicatie onderzoekt de bijdrage van zowel de afgesproken verrijking (vitamine A en D) als van de vrijwillige verrijking van smeer- en bereidingsvetten op de inname van micronutriënten in Nederland. Doel van het onderzoek is om beleidsmakers te helpen die zich bezighouden met verrijking van levensmiddelen, suppletie-adviezen en de vitamine-inname.

Resultaten

Van de 4313 Nederlandse deelnemers werd 84% geclassificeerd als gebruiker van verrijkte smeer- en bereidingsvetten, en dus 16% als niet-gebruiker. Deze indeling werd gemaakt op basis van het al dan niet consumeren van deze producten tijdens minimaal één van de twee 24-uur recalls (Voedsel Consumptie Peiling 2012-2016). Ongeveer 76% gebruikte deze producten op beide dagen. Niet-gebruikers waren vaker hoger opgeleid, woonden in stedelijke gebieden en hadden vaker een niet-Nederlandse achtergrond. Bij de gebruikers droegen margarines en andere verrijkte vetten 44% bij aan de inname van vitamine D en 29% aan de inname van vitamine A. De totale inname van vitamine D was twee keer zo hoog bij de gebruikers vergeleken met de niet-gebruikers. Van de vrijwillig toegevoegde nutriënten (calcium, vitamine B1, B2, B3, B6, B12, foliumzuur en vitamine E) droegen smeer- en bereidingsvetten tussen de 7 en 32% bij aan de totale inname (afhankelijk van welke voedingsstof het betreft).

Vitamine D

Hoewel uit de RIVM-analyse blijkt dat de vitamine D-inname hoger is bij gebruikers van verrijkte margarines dan bij niet-gebruikers, blijft in beide groepen de mediane inname onder de adequate inname (AI). Alleen bij volwassen mannen die verrijkte vetten gebruiken, blijkt de inname van vitamine D voldoende (boven de AI). De inname van vitamine D blijft bij het huidige fortificatie-niveau in alle gevallen onder de veilige bovengrens. Slechts enkele personen lopen risico op een te hoge inname bij de huidige verrijkingsniveaus. Bij jongens en volwassen vrouwen lopen enkelen bij een ruime consumptie van verrijkte vetten een risico op te hoge vitamine A-inname.
Een kanttekening bij deze constatering is dat 16% van de Nederlandse bevolking werd geclassificeerd als niet-gebruikers, terwijl er een mogelijkheid is dat proefpersonen verkeerd zijn ingedeeld, aangezien de classificatie was gebaseerd op slechts twee recall-dagen.

Plantaardige voeding

Vitamine D is een belangrijk nutriënt waarvan de inname in vele gevallen lager ligt dan de aanbeveling. Dit wordt bevestigd door een recente wereldwijde systematische review, waaruit blijkt dat zowel vleeseters, vegetariërs als veganisten het risico lopen op een inadequate inname van een aantal vitamines en mineralen, waaronder vitamine D. De auteurs stellen dat ‘aangezien plantaardige diëten over het algemeen beter zijn voor de gezondheid en het milieu, volksgezondheid-strategieën de overgang naar een meer gebalanceerd dieet moeten vergemakkelijken door middel van consumenteneducatie, voedsel-verrijking en waar nodig suppletie'.

Conclusie

Margarines worden door de Nederlandse bevolking vaak geconsumeerd, en leveren een belangrijke bijdrage aan de inname van de vitamines A en D. Dit betreft een met de overheid lang geleden afgesproken verrijking. Ook de vrijwillige verrijking van margarines levert een bijdrage aan de inname van vitamines en mineralen. De RIVM-auteurs schrijven dat dit resultaat de opvatting van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ondersteunt, die stelt dat wijdverbreide en geconsumeerde verrijkte voedingsmiddelen de potentie hebben om de voedingsstatus van een groot deel van de bevolking te verbeteren. Het convenant tussen voedselproducenten en de Nederlandse overheid blijkt dan ook een effectieve strategie om de inname van micronutriënten te verhogen, zeker in het licht van een overgang naar een meer plantaardig dieet.

De volledige studie in de European Journal of Nutrition is hier te vinden.