De wetenschappelijke (on)zekerheden over gezonde vetten in onze voeding

Regelmatig worden er wetenschappelijke papers gepubliceerd met een conclusie die ingaat tegen de huidige consensus. Zo beschrijft Glen Lawrence van de faculteit scheikunde van de Long Island University, USA in een recent artikel de mogelijk negatieve gezondheidseffecten van voedingspatronen hoog in meervoudig onverzadigd vet, en bepleit hij het vrijgeven van de hoeveelheid verzadigd vet in onze voeding. Door dit soort publicaties lijkt het soms alsof er nog vraagtekens zijn over de relatie tussen vetzuren en gezondheid. Uiteraard valt er nog genoeg te onderzoeken, en kunnen toekomstige onderzoeksresultaten aanleiding geven de aanbevelingen te herzien. Echter, over veel onderwerpen bestaat een brede consensus. Uit gedegen onderzoek met veelal consistente uitkomsten vloeien aanbevelingen voort die in belangrijke mate bijdragen aan het bevorderen van de gezondheid van velen.

Amerika/WHO

In de vorige editie van de Ter Perse werden ze al aangekondigd, en nu zijn ze officieel uitgebracht; de Dietary Guidelines for Americans 2020-2025. De Amerikaanse aanbevelingen voor vetten zijn gericht op het verlagen van de inname van verzadigd vet tot maximaal 10 energie%, en het zoveel mogelijk vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet.

De World Health Organisation (WHO) heeft in 2018 de concept richtlijnen voor de inname van verzadigd vet en transvet gepubliceerd. Op basis van een uitgebreide review van de wetenschappelijke literatuur vonden zij overtuigend bewijs voor een voedingspatroon met maximaal 10 energie% verzadigd vet en maximaal 1 energie% transvet voor de preventie van chronische ziekten, met name hart- en vaatziekten. Naar verwachting wordt dit concept document op korte termijn officieel gepubliceerd. Op dit moment worden ook de richtlijnen voor totaal vet uit 2010 door de WHO opnieuw tegen het licht gehouden. De WHO heeft afgelopen april een concept publicatie openbaar gemaakt voor een publieke consultatieronde. De WHO onderschrijft de belangrijke functie van vetten voor een optimale gezondheid, maar adviseert ook een bovengrens voor totaal vetinname ter preventie van overgewicht.

Dat het gehalte totaal vet niet de belangrijkste factor is binnen een gezond dieet wordt benadrukt in een recent artikel van Harvard Heart Letter. Het artikel maakt duidelijk dat een hartvriendelijk dieet niet laag in totaal vet hoeft te zijn. Het artikel beschrijft de gezondheidsvoordelen van een voeding waarin verzadigd vet zoveel mogelijk vervangen wordt door onverzadigd vet, met name meervoudig onverzadigd vet.

Dichter bij huis

Wat dichter bij huis concludeert de Engelse ‘Scientific Advisory Committee on Nutrition’(SACN) in 2019 dat het bewijs voor de vervanging van verzadigd vet enorm is toegenomen sinds 1994. Nog dichter bij huis heeft het Voedingscentrum alle informatie over verzadigd vet opnieuw op een rij gezet in een herziene factsheet over verzadigd vet (Factsheet Verzadigd Vet, maart 2021). Het Voedingscentrum geeft aan niet te verwachten dat de Gezondheidsraad in 2021 na herziening de normen voor verzadigd vet (nu maximaal 10 energie%) gaat veranderen. De factsheet bevat overigens een aantal interessante antwoorden op veelgestelde vragen, zoals:

• waarom adviseert het Voedingscentrum magere en halfvolle zuivelproducten, terwijl de Gezondheidsraad dat onderscheid niet maakt?
• waarom wordt boter niet aanbevolen in plaats van margarine, boter zou immers een minder bewerkt product zijn dan margarine?
• waarom wordt kokosolie niet aanbevolen terwijl die toch medium chain triglycerides (MCT) bevat?

Tot slot stipt het Voedingscentrum een onderwerp aan dat veel discussie opriep toen de Gezondheidsraad de Richltijnen Goede Voeding opstelde: waarom artsen hun interventie mede baseren op het verlagen van LDL ter voorkoming van HVZ, terwijl de ratio HDL/ totaal vet een marker is in het diagnosticeren van mensen met een risico op HVZ in de populatie.

Kortom, zoals wel vaker voorkomt in de wetenschap bestaan er ook op het gebied van (on)gezonde vetten nog openstaande vragen, discussiepunten en tegengestelde meningen. Er is tevens een brede consensus over de relatie tussen vetten en gezondheid. Zo is er overtuigend bewijs voor de gezondheidsvoordelen van een voedingspatroon waarin het aandeel verzadigd vet verlaagd wordt en dit zoveel mogelijk wordt vervangen door onverzadigde vetten, met name meervoudig onverzadigde vetten.

Bestel gratis de poster

Om deze adviezen op een eenvoudige en visuele manier inzichtelijk te maken voor een breed publiek heeft MVO een poster ontwikkeld, bijvoorbeeld om op te hangen in de wachtkamer. Deze poster is vanaf deze maand op aanvraag beschikbaar.