Palmolie

Herkomst

De palmolie die in Nederland wordt verwerkt komt vooral uit de volgende landen:

Omschrijving

Palmolie wordt gewonnen uit de pulp van de palmvrucht. Deze tropische vrucht is rood van kleur door het hoge gehalte aan bètacaroteen. De grootte is vergelijkbaar met die van een forse olijf. Palmvruchten groeien in trossen die wel 25 kg kunnen wegen. Elke palmvrucht bevat ongeveer 30 - 35% olie. Het vruchtvlees bevat veel antioxidanten en evenveel onverzadigde- als verzadigde vetzuren. De vrucht heeft een pit, waar palmpitolie van wordt gemaakt. Palmolie en palmpitolie verschillen aanzienlijk in vetzuursamenstelling, maar komen van dezelfde plant.

Hoge opbrengst

De oliepalm is een efficiënt oliehoudend gewas, en heeft in vergelijking met andere gewassen voor plantaardige olie de hoogste opbrengst per hectare. Wanneer de palmbomen drie tot vier jaar oud zijn worden de vruchten maandelijks geoogst. Bij een leeftijd van ongeveer 10 jaar, is de productie maximaal. Dit hoge productieniveau kan de oliepalm nog acht à tien jaar volhouden en dan neemt de opbrengst af. Op één hectare kunnen ongeveer 150 palmbomen staan. Doordat de palmbomen de bodem permanent bedekken, zijn landbouwgronden die voor palmolie worden gebruikt ook beschermd tegen bodemerosie.

Kleur en smaak

Van nature is palmolie organjerood van kleur. Door fractioneren ontstaan verschillende varianten van palmolie, met uiteenlopende eigenschappen. Palmolie is een belangrijk ingrediënt in veel voedingsmiddelen en is van invloed op de voedingswaarde, de smaak, de textuur en het mondgevoel van veel producten die we dagelijks gebruiken. In levensmiddelen wordt palmolie bijna altijd gecombineerd met andere oliën en vetten. Samen bepalen ze de vetzuursamenstelling en functionaliteit van het eindproduct.

Eigenschappen

De belangrijkste eigenschappen van palmolie zijn:

• Palmolie is stabiel bij hoge temperaturen.
• Palmolie kan in uiteenlopende voedingsmiddelen worden gebruikt als drager van smaakstoffen en aroma's.
• Door de gebalanceerde vetzuursamenstelling kan palmolie levensmiddelen een relatief vaste structuur geven, en er bijvoorbeeld voor zorgen dat een product luchtig, knapperig of stevig, of juist smeerbaar of smeuïg is.

Al deze eigenschappen maken palmolie een veel gebruikt ingrediënt in heel uiteenlopende producten: van margarines, koekjes, chocolade, ijs, drinkbouillon en sauzen, tot shampoo, lippenstift en kaarsen. Door de gunstige karakteristieken is palmolie lastig te vervangen door andere oliën, als smaak en structuur hetzelfde moeten blijven.

De vetzuursamenstelling* van palmolie is als volgt:

Groeiende vraag

Als gevolg van de bevolkingsgroei en de toename van de welvaart in landen als China en India blijft de vraag naar palmolie sterk groeien. De verwachting is, dat de productie van palmolie tot 2020 met meer dan 25% groeit naar een mondiaal niveau van meer dan 68 miljoen ton. Met deze wereldwijde stijging van de vraag naar palmolie, stijgt ook het areaal aan landbouwgebieden waar palmbomen voor palmolie worden geteeld. In 2013 besloeg het totaal areaal palmolieplantages ongeveer 16 miljoen hectare. Door de hoge opbrengst bij de teelt van plamolie is vervanging van palmolie door andere olien geen goede optie. Het is belangrijk ervoor te zorgen dat de teelt en productie van palmolie op een duurzame manier plaatsvindt, met respect voor mens en milieu.

RSPO

Om de palmolieproductie wereldwijd duurzaam te maken is een internationaal platform opgericht waarin maatschappelijke organisaties, industrie en supermarktketens samenwerken. Dit platform heet de ‘Roundtable on Sustainable Palm Oil’ (RSPO). De RSPO heeft criteria opgesteld die een goede zorg waarborgen voor mens, dier en milieu en die naast het sociale en ecologische aspect ook rekening houden met economische aspecten. Het Wereld Natuur Fonds, Oxfam Novib, Solidaridad, en diverse lokale maatschappelijke organisaties maken deel uit van dit platform en werken samen met de industrie. Zij werken aan het verbeteren van de productieomstandigheden en het waarborgen van de verschillende handelsstromen. In 2019 werd hierdoor al 20% van de wereld palmolieproductie duurzaam geproduceerd (RSPO). Producten die duurzame palmolie bevatten kunnen het RSPO trademark logo dragen.

Ontwikkeling kleine boeren

In gebieden rond de evenaar - met name in Indonesië en Maleisië - worden oliepalmen zowel geteeld op grote plantages als door kleinschalige landbouwbedrijven. Om alle palmolie duurzaam te maken is het belangrijk ook de kleine boeren hierin mee te nemen. Kleine boeren in Zuidoost-Azië zijn verantwoordelijk voor ongeveer 30 tot 40 procent van de totale palmolieproductie. Hiermee is palmolie een belangrijke bron van inkomsten voor veel huishoudens en bevordert het de sociaaleconomische ontwikkeling op het platteland. De RSPO ondersteunt en stimuleert kleine boeren. Daarnaast werken verschillende maatschappelijke organisaties in projecten aan de verduurzaming van kleinschalige landbouwbedrijven.

Ambitie: 100% duurzaam

Om de Nederlandse palmolieketen te verduurzamen werd in 2016 de Dutch Alliance for Sustainable Palm Oil (DASPO) opgericht. DASPO is een samenwerkingsverband van in Nederland gevestigde brancheorganisaties. De leden hebben de ambitie om alle voor de Nederland verwerkte palmolie duurzaam in te kopen. Eind 2019 was 87% van alle palmolie in voedingsmiddelen duurzaam. Kijk voor meer informatie op duurzamepalmolie.nl.

MVO heeft een factsheet over palmolie uitgebracht waarin achtereenvolgens de natuurlijke oorsprong van de olie, de veelzijdigheid van palmolie als ingrediënt, de relatie tussen vetzuren en gezondheid en het onderwerp duurzaamheid aan de orde komen. Klik hier voor de factsheet als PDF.